Gözde S. Kadıoğlu
Milat Gazetesi tarafından işaret edilen, Feshane önüne giderek tansiyonu yükselten bir kümenin yaptığı açıklamadan da anlaşılacağı üzere stanttaki eserler ‘sapkınlığı özendirme’ ile ‘Eyüp Sultan ve ecdada saygısızlık’ olarak nitelendirildi.
İLGİLİ HABER: Artİstanbul Feshane standı gericilerin gayesinde: İçeri girip sanat yapıtlarına ziyan vermek istediler
Ancak, gözden kaçan kimi ayrıntılar var:
FESHANE’NİN KURULUŞ AMACI
1828 yılında Kadırga’da kurulan ve Osmanlı Devleti’nde dokuma sanayiinin temeli olarak sayılan Feshane-i Amire, 1835 yılında Eyüp’teki yerine taşındı.
Vak’a-i Hayriyye (Yeniçeri Ocağı’nın kapatılması) sonrası kurulan “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye” ordusunun fes gereksiniminin karşılanması için periyodun padişahı II. Mahmud’un buyruğu ile oluşturulan fabrika ile yerli üretime de ivme kazandırılmıştı.
Ülkemizin gerçek manada birinci dokumacılık sanayi kuruluşu olan Feshane, 1851 yılında Belçika’dan getirilerek monte edilen kolonlarla, çelik konstrüksiyon yapının dünyadaki birinci örneklerinden biri oldu. Buharlı dokuma tezgahları da yurtdışından getirilen Feshane, 1866 yılında periyodunun en gelişmiş dokuma fabrikası olarak yenilendi.
1893 yılında Feshane fabrikası yünlü kumaşları ve fesleriyle Chicago’da mükafata layık görüldü.
1916 yılında yapılan genişletme çalışmalarının sonucunda Feshane, dokuma sanayiinin en büyük fabrikası haline geldi.
1921 yılında Sanayi ve Maâdin Bankası‘na devredilmesiyle, Feshâne Mensucat Türk Anonim Şirketi ismiyle işletilmeye başlandı.
1925 yılında çıkarılan Şapka Devrimi ile fes kullanımı kalktı. Bunun üzerine fabrikada bulunan fes dokuma makineleri de 1940 yılından sonra İstanbul Kent Müzesi‘ne taşındı.
Sümerbank’ın 1937 idaresi devralması ile birlikte, Feshâne Defterdar Mensucat Fabrikası ismiyle fabrika üretime devam etti..
ETKİNLİK MERKEZİ OLARAK FESHANE
1986 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Haliç ve etrafını düzenleme projesi kapsamında fabrika boşaltıldı.
Feshane’nin kullanıma pürüz olan en değerli sorunu, cümle kapısı tarafında (Haliç’e bakan cephesi) zeminden gelen Haliç’in suyu ile beslenen, tıpkı vakitte yağmurların yağmasıyla binanın içine kadar dolan yaklaşık 60 cm yükselen suydu. Feshane ile Haliç ortasında kalan saha, dolgu olması nedeniyle külliyen geçirgendi. Yapılan sondaj etütlerine nazaran, yaklaşık 900 cm‘de geçirimsiz (killi) katmana rastlanmıştı.
Bütün bu bilgiler ve bulgular kıymetlendirilerek Feshane’nin onarımının yapılabilmesinin, tabandaki Haliç’ten sızan suyun kesilmesine bağlı olduğuna karar verildi.
Restorasyonu tamamlanan fabrika İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, çağdaş sanatlar merkezi olarak kullanılması için kırk beş yıllığına Eczacıbaşı Vakfı‘na tahsis edildi. Bu müddet zarfında yapı, fuar merkezi olarak kullanıldı, Ramazan aylarında etkinlikler düzenlendi, toplantılar, konserler, davetler organize edildi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2018 yılında başlanan onarım çalışmaları sonrasında, 22 Haziran 2023 tarihinde, Artistanbul Feshane ismiyle tekrar açıldı.
EYÜP SULTAN CAMİİ’NE YAKINLIĞI
Artistanbul Feshane’nin Eyüp Sultan Camii’nde bulunan Eyüp Sultan Türbesi’nin ‘yanı başında’ büyük bir saygısızlık olduğu tenkitlerine de sıklıkla rastlamak mümkün.
Ancak, İstanbul’un gerek demografik gerekse mimari kalabalığı içinde bu kıyasın yapılması tartışmaya açık olarak görülebilir.
Harita üzerinde Eyüp Sultan Camii ile Artistanbul Feshane’nin yerleri:
“ORTADAN BAŞLAMAK” İSİMLİ STANT HEDEFTE
Eyüpsultan’daki Artİstanbul Feshane önünde dün bir ortaya gelen küme ismine basın açıklaması yapan Fikirde Birlik ve Mücadele Platformu Başkanı Kürşat Mican, sergideki yapıtların ulusal ve manevi pahalara hakaret içerdiğini belirterek “Kültür sanat ismi altında burada sergilenen şeyler muhakkak sapkınlığı özendirmektedir ve bizim manevi dokumuzla ulusal kültürümüzle yakından uzaktan alakası yoktur, örtüşmemektir, çatışmaktadır” tabirlerini kullanmıştı.
Milliyet
SATANİZM SUÇLAMASI
Sergide yapıtları bulunan sanatkarlardan heykeltıraş Gönül Nuhoğlu’nun keçi heykeline teze nazaran ‘satanist’ yakıştırmasıyla ziyan verilmiş, olayın akabinde açıklama yapan sanatçı Feyyaz Yaman “Biz olayın şuurundayız ve farkındayız. Sanatı şu anda diğer maksatlar doğrultusunda manipüle etmek isteyen ve sanatın bütün çağdaş sanatların, en büyük itici gücü olan kendini de toplumu da eleştirme alışkanlığını ortadan kaldırmak istenen eğilimlere asla taviz vermeyeceğiz.” sözlerini kullanmıştı.
Eserleri akına uğrayan Gönül Nuhoğlu, yaşananları Odatv’ye anlatmıştı.
İLGİLİ HABER: Keçi heykeline satanist benzetmesi… İşin aslı ne… O sanatçı Odatv’ye anlattı…