James Webb Uzay Teleskobu, hem asteroit hem de kuyrukluyıldız özellikleri taşıyan bir gökcisminin tuhaflıklarını gözler önüne serdi. Yüzeyinde alışılmadık biçimde buz bileşimi olan cismin, Güneş Sistemi’nin oluşum sürecine dair gizemleri aydınlatması bekleniyor.
1977’de keşfedilen 2060 Chiron, centaur denen küçük gökcisimlerinin bilinen birinci örneği. Asteroitlere benzemelerine rağmen kuyrukluyıldız özellikleri de taşıyan bu buz cisimlerin ismi, mitolojideki yarı at, yarı insan yaratıklardan geliyor.
NEPTÜN’ÜN DAHA UZAĞINDA OLUŞTUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR
Halihazırda yüzlercesi saptanan centaurların, Neptün’ün ötesindeki soğuk bölgelerde oluştuğu iddia ediliyor.
Daha sonra Güneş Sistemi’nin iç kısmına gelmeleriyle buzun süblimleşmesi sonucu etraflarında, tıpkı kuyrukluyıldızlardaki üzere gazdan bir hale yahut koma oluştuğu düşünülüyor.
Merkez Florida Üniversitesi’nden Charles Schambeau, Chiron’un bu tuhaf cisimler ortasında da öne çıktığını söyleyerek “Bir kuyrukluyıldız üzere davrandığı devirleri var, etrafında husus halkaları ve muhtemelen küçük toz yahut taşlardan oluşan bir enkaz alanı var” diyor.
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’nun datalarından yararlanan Schambeau ve takım arkadaşları, Chiron’un bileşimini inceledi.
BUGÜNE KADAR GÖZLEMLENENLERDEN ÇOK FARLI
Bulgularını hakemli mecmua Astronomy & Astrophysics’te yayımlayan takım, Chiron’un yüzeyindeki buzlarının bileşiminin, bugüne kadar gözlemlenen öbür centaurlardan hayli farklı olduğunu kaydetti.
Yüzeyinde karbonmonoksit ve karbondioksit buz halinde yer alırken, komasında da karbondioksit ve metan gazı vardı.
Daha uçucu olan karbonmonoksitin, süblimleşerek gaz halesinde yer alması daha mümkün bir senaryo olsa da yalnızca buz formunda yüzeyde bulunması şaşırtan bir bulgu.
Araştırmacılar gazın, Chiron’daki farklı rezervlerden karmaşık bir süreçle salındığını düşünüyor.
“DAHA EVVEL GÖRDÜĞÜMÜZ HİÇBİR ŞEYE BENZEMİYOR”
Schambeau “Bu sonuçlar daha evvel gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor” ifadelerini kullanıyor.
Bilim insanları ayrıyeten birinci defa bir centaurda su buzu, etan ve propan tespit etti.
Ekip karbon içeren etan ve propanın, güneş ışığının yüzeydeki metan ve suyla teması sonucu oluştuğunu düşünüyor.
Su ve karbondioksit üzere daha kolay moleküllerinse, 4,5 milyar yıl evvel Güneş Sistemi oluşurken Chiron’un bileşimine girdiği varsayım ediliyor.
Makalenin muharrirlerinden Noemi Pinilla-Alonso, Chiron üzere gökcisimleri vakit içinde pek değişmediğinden bunları inceleyerek Güneş Sistemi’nin birinci devri hakkında fikir edinebileceklerini söylüyor.
Pinilla-Alonso ayrıyeten mevcut bilgilere nazaran standart bir centaurdan kelam edilemediğini belirtiyor.
20 YIL BOYUNCA GÜNEŞE DAHA DA YAKLAŞACAK
“James Webb Uzay Teleskobu’yla gözlemlediğimiz her faal centaurun kendine has kimi özellikleri var. Neden farklı davrandıklarını açıklayan bir şey olmalı ya da şimdi göremediğimiz, hepsi ortasında ortak olan bir şey olmalı.”
Gelecek 20 yıl boyunca Güneş’e gitgide yaklaşacak Chiron daha parlak bir hal alacağı için daha net müşahedeler yapmak mümkün olacak.
Bilim insanları bu sayede hem centaurlar hem de Güneş Sistemi’nin geçmişi hakkında merak ettikleri soruları yanıtlamayı umuyor.